کد مطلب:45310 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:19

گنجینه پرسمان » سياست و حكومت

مقصود از ولايت مطلقه فقيه چيست و با وجودي كه ولي فقيه معصوم نيست و احتمال خطا دارد چگونه خداوند امر به اطاعت از ولي فقيه داده؟

مقصود از «ولايت مطلقه فقيه» آن است كه دايره اختيارات ولي فقيه محدود به احكام اولي و ثانوي و قوانين مدون نيست. بلكه هرگاه مصالح عاليه و الزامي جامعه اسلامي ايجاب كند كه موقتا برنامه اي بر خلاف آنها انجام شود، ولي فقيه براساس وظيفه اي كه نسبت به رهبري جامعه در جهت مصالح امت دارد مي تواند به آن كار اقدام نمايد. به عنوان مثال در فقه اسلامي تخريب مسجد حرام مي باشد. اكنون اگر به تخريب مسجدي جهت خيابان كشي حاجت افتاد، چه بايد كرد؟ يك روي كرد (نظريه مخالف ولايت مطلقه) آن است كه تا زماني كه تخريب مسجد به حد ضرورت نرسد، يعني چنان كارد به استخوان نرسيده كه هيچ راه حل ديگري جز تخريب آن نباشد، نمي توان آن را تخريب نمود. روي كرد ديگر (ديدگاه ولايت مطلقه) آن است كه: شارع مقدس به ولي امر اجازه داده است كه در صورت مصلحت اهم دست به اين كار بزند، و لازم نيست آن قدر صبر كند كه براي جامعه مشكلات عديده اي پديد آيد و مسأله را به حد ضرورت و حكم ثانوي برساند. حضرت امام پس از ذكر مثال فوق مي فرمايند: اگر بخواهيم در اين گونه امور دايره ولايت را به احكام ثانوي محصور كنيم، هرگز نمي توانيم تمدن داشته باشيم. و همواره جامعه اسلامي گرفتار ركود، درماندگي و عقب افتادگي خواهد بود. بنابراين ولايت مطلقه به معناي اين نيست كه هر كار خواست بكند و جامعه نيز اطاعت كند، بلكه بايد در چارچوب كلي اصول اسلامي و در جهت مصالح عاليه امت حركت كند. از طرف ديگر خطا دوگونه است: 1) خطاهاي فاحش و روشني كه حداقل براي عموم كارشناسان مسائل ديني، سياسي و اجتماعي واضح و روشن است. در اين صورت از طريق مجاري مربوط تذكر داده خواهد شد. كسي كه مرتكب چنين خطاهايي بشود داراي شايستگي رهبري نيست و عزل خواهد شد. 2) خطاهاي پيچيده كه حتي در ميان كارشناسان نيز چندان روشن نيست و چه بسا مورد تعدد آرا و نظرات باشد. در اين صورت نمي توان با قاطعيت حكم كرد كه نظر كدام يك صحيح است؛ زيرا هر كس بر اساس مباني پذيرفته شده خود حكم مي راند. از اين موارد در مسائل اجتماعي و سياسي زياد به چشم مي خورد. در چنين مواردي چاره اي جز اين نيست كه رأي ولي فقيه ملاك عمل قرار گيرد؛ زيرا در غير اين صورت جامعه دچار هرج و مرج و آنارشيسم مي شود. ضمن آنكه از نظر فكري راه تحليل و نقد و بررسي سالم براي همگان باز است اما نظم و انضباط اجتماعي از نظر عقلي و عقلاني مستلزم وحدت رويه و عمل است. در تمام نظام هاي سياسي اين گونه عمل مي شود و از آن گريزي نيست. در اينجا توجه به چند نكته ديگر ضروري است: الف) امامان(ع) مرجعيت كامل ديني را در تمام ابعاد دارند و حجت واقعي خداوند مي باشند. لازمه چنين چيزي مسلماً عصمت است؛ در حالي كه مجتهد و ولي فقيه حجت ظاهري مي باشند واين مستلزم عصمت نيست. ب ) ابعاد ولايت ائمه اطهار(ع) مشتمل بر اموري است كه مستلزم عصمت مي باشد؛ ولي دايره ولايت فقيه فقط در امور اعتباري است و ولايت مطلقه هم فقط در همين دايره مي باشد. ج ) حكومت و زعامت در اسلام، اصالتاً از آن معصوم مي باشد؛ ولي در عصر غيبت به خاطر عدم دسترسي به معصوم، مجتهد و ولي فقيه به عنوان بدل اضطراري جانشين معصوم مي باشد و به نيابت از او حكم مي راند.